Vì sao ngửa tay xin viện trợ, nhưng "xài sang nhất thế giới"?

SGTT.VN - Mọi người sẽ nghĩ gì khi Việt Nam chưa thuộc diện thoát nghèo, vẫn đang nhận viện trợ của thế giới mà lại mang tiếng chi bạo nhất thế giới? Đó là câu hỏi day dứt mà tác giả đặt ra trong bài viết dưới đây.

Trong mấy ngày qua, bài toán lạm phát và chỉ số giá tiêu dùng có xu hướng tăng vọt đang làm nóng các diễn đàn, đang thách thức các nhà kinh tế. Và bài bài toán chi tiêu, các phương án “thắt lưng buộc bụng” trong thời bão giá đã len lỏi vào tận hang cùng ngõ hẻm, là câu chuyện xôm tụ từ trong nhà ra đến ngoài phố, từ miền ngược đến miền xuôi, ... thì vẫn có một bộ phận người Việt Nam đang “vô tư” tiêu xài mà không hề suy tính thiệt hơn.

Thoạt nhìn thì những kết luận kiểu như “Người Việt Nam lạc quan nhất thế giới” hay “Người Việt Nam tiêu xài lạc quan nhất thế giới”, ... là những dấu hiệu đáng mừng vì khi xã hội tiêu xài lạc quan, sức mua tăng lên, chứng tỏ nền kinh tế Việt Nam rất năng động, sản xuất hàng hóa đang phát triển. Nhiều người cũng tin rằng, đây sẽ là bước đà để Việt Nam theo kịp các nước có nền kinh tế phát triển cao trên thế giới.

Tuy nhiên, nếu xem xét kỹ vấn đề thì hình như không phải như vậy, thậm chí hiện tượng này phản ánh một thực tế hoàn toàn ngược lại.

Đừng tự hào khi mang danh “xài sang nhất thế giới”


Nhiều nông dân bán đất được một cục tiền lớn, không biết làm gì, tiêu xài vô tội vạ như nội dung phim "Cuộc phiêu lưu của Hai Lúa". Ảnh: minh họa
Trong khi Việt Nam vẫn đang thuộc diện nghèo với đa phần là nông dân, có thu nhập thấp. Kinh tế vẫn chủ yếu dựa vào đầu tư nước ngoài và các khoản viện trợ của các tổ chức tín dụng quốc tế thì cái danh “tiêu xài lạc quan nhất thế giới” thật không đáng để tự hào chút nào.

Thực tế thì trong những năm gần đây, kinh tế của người dân có phần khấm khá, thu nhập có phần tăng lên, do đó sức mua và chi tiêu cũng tăng theo. Thị trường bán lẻ của Việt Nam tăng mỗi năm 20% có nguyên nhân từ sự dồn nén của nhiều năm trước, khi đa phần người dân có đời sống hàng ngày quá thiếu thốn. Đồng thời con số này chỉ phản ánh được mức tiêu xài ở các thành phố lớn, còn những người ở vùng nông thôn vẫn còn đang vật lộn với cái ăn, cái mặc hàng ngày thì lấy tiền đâu ra để mua sắm?

Công bằng mà nói thì ở đâu đó trong xã hội vẫn có nhiều người nghèo nhưng họ chi tiêu rất thông thoáng. Những người này đa phần là những người không có công ăn việc làm nhưng lại sẵn có đất đai của tổ tiên, ông bà để lại. Hay những người trước giờ vốn nghèo nhưng do quá trình đô thị hóa, đất đai của họ vốn rẻ như ... bèo thì nay tự nhiên có giá do đầu tư, quy hoạch. Họ cầm một khoản lớn tiền đền bù, giải tỏa trong tay mà không biết làm gì cho hợp lý nên đa phần họ tìm cách mua sắm, tiêu xài một cách vô tội vạ đến khi hết thì thôi.

Ngoài ra, có lẽ có người viết đã quá lời khi cho rằng đa phần người Việt Nam hiện nay làm ra chỉ được 1 đồng mà tiêu xài đến 2 đồng hay 4 đồng. Điều này là không hoàn toàn chính xác.

Hàng ngày trên các phương tiện thông tin đại chúng hay trong cuộc sống xung quanh chúng ta vẫn còn rất nhiều những người mẹ, người cha đang tảo tần, dãi nắng dầm mưa, làm lụng vất vả kiếm tiền nuôi sống gia đình, nuôi con ăn học. Từng đồng tiền họ kiếm được là mồ hôi, là nước mắt, là sự nổ lực phấn đấu không ngừng của bản thân mà có nên họ rất quý trọng và tiết kiệm đồng tiền.

Điều này chỉ đúng đối với một bộ phận nhỏ những người không trực tiếp làm ra đồng tiền, những cậu ấm, cô chiêu, hay những người vì một lý do nào đó mà giàu nhanh, những đồng tiền lớn họ có trong tay không được tạo nên từ mồ hôi, nước mắt, không phải từ lao động chân chính, mà từ những phi vụ làm ăn bất chính, hay do tham ô, hối lộ, ... nên họ mới xem nhẹ đồng tiền.

Bên cạnh đó, hệ thống ngân hàng hay các tổ chức tín dụng cũng đâu dễ dãi cho vay đối với những người không có khả năng chi trả, không có vật dụng thế chấp. Thử hỏi họ lấy đâu ra tiền để mà chi tiêu vượt khả năng của mình?

Ai ăn bát phở 750.000 đồng?


Bỏ ra hàng chục triệu đồng trong một đêm để nốc rượu ngoại là thú vui sành điệu của các cô chiêu, cậu ấm. Ảnh: minh họa
Vậy tại sao tuy số lượng những người “chi bạo” không chiếm đa số nhưng lại phản ánh được một thực tế gây phản cảm, thậm chí bị xem là một lối ứng xử trong xã hội hiện nay?

Điều này sẽ không khó để lý giải khi mà những người nghèo (đa số), thì đang cố gắng chắt chiu từng đồng bạc lẻ, từng hạt muối, hạt thóc, củ khoai, ... trong khi đó những người chi bạo (thiểu số) thì lại đang ra sức mua nào là siêu xe, siêu điện thoại, siêu laptop, ... hay chi cho những bữa ăn bạc triệu, thậm chí một số người chỉ với một bữa ăn sáng họ chi tới 750.000 đồng.

Điều này cho thấy rằng dù đa số người nghèo có tiết kiệm tới đâu thì cũng không thể bù đủ cho lượng tiền mà những người chi bạo đã bỏ ra.

Có người cho rằng nguyên nhân của hiện tượng này chủ yếu từ giáo dục. Do thiếu giáo dục của gia đình, nhà trường và xã hội nên mới xảy ra cớ sự như ngày hôm nay. Điều này quả thật không sai.

Tuy nhiên có một nghịch lý phũ phàng đang diễn ra. Trong khi nhiều học sinh ở vùng miền núi các tỉnh miền trung đang phải bỏ học để lên rừng chặt đót về bán kiếm tiền phụ giúp gia đình thì vẫn còn đâu đó những học sinh con nhà khá giả nơi thành thị lại vùi đầu vào các trò chơi trực tuyến, game online, hay các cuộc chơi trác táng, thâu đêm suốt sáng, tiêu tiền như rác, như ném tiền qua cửa sổ, ... Vậy phải chăng học sinh ở thành phố không được giáo dục đầy đủ và tới nơi tới chốn như các em học sinh ở miền núi khó khăn?

Điều này cho thấy rằng nếu sống trong điều kiện khó khăn, thấy được sự vất vả của cha mẹ khi kiếm tiền thì con cái sẽ biết cách quý trọng đồng tiền. Ngược lại, những gia đình có cha mẹ kiếm tiền quá dễ, nhất là những đồng tiền không chân chính thì rất dễ dẫn đến sự nhìn nhận lệch lạc giá trị của đồng tiền, chi bạo ắt sẽ xảy ra.

Tự làm xấu mình trong con mắt bạn bè thế giới

Hàng ngày vẫn còn rất nhiều những người mẹ, người cha đang tảo tần, dãi nắng dầm mưa, làm lụng vất vả kiếm tiền nuôi sống gia đình, nuôi con ăn học. Từng đồng tiền họ kiếm được là mồ hôi, là nước mắt, là sự nổ lực phấn đấu không ngừng của bản thân mà có nên họ rất quý trọng và tiết kiệm đồng tiền.

Trong xã hội hiện nay đang tồn tại một bộ phận không nhỏ người dân quá xem trọng hình thức và giá trị vật chất. Điều này rất dễ dẫn đến sự đua đòi, bắt chước, muốn thể hiện ta đây là kẻ “chịu chơi”, là thức thời. Nếu những người này sống trong điều kiện kinh tế gia đình khá giả, rất dễ trở thành những người chi bạo.

Tóm lại, chỉ có những người đang sở hữu những đồng tiền không phải do mình làm ra hay làm ra một cách không minh bạch mới dám xem nhẹ đồng tiền. Đa số những người còn lại, khi vẫn đang chật vật xoay xở với công cuộc mưu sinh hằng ngày, cuộc sống đang phải đối diện với những thiếu thốn thường nhật thì không thể và cũng không có để mà chi bạo.

Chi bạo sẽ không có gì đáng nói nếu là chi những đồng tiền do lao động chân chính của chính mình làm ra hay chi vào những việc có ích cho xã hội như làm từ thiện, giúp đỡ cho người nghèo, ...

Chỉ vì một số người chi bạo mà tạo nên một hiện tượng xã hội hay hình thành nên một lối ứng xử thì rất đáng bị lên án, cần được chấn chỉnh kịp thời. Nếu không sẽ tạo nên một đặc trưng ứng xử lệch lạc trong xã hội và quan trọng hơn, chúng ta sẽ tự làm xấu mình trong con mắt của bạn bè thế giới.

Mọi người sẽ nghĩ gì khi Việt Nam chưa thuộc diện thoát nghèo, vẫn đang nhận viện trợ của thế giới mà lại mang tiếng chi bạo nhất thế giới?

TRẦN MINH QUÂN